Hối tiếc và hối hận: Sự khác biệt là gì và tại sao nó lại quan trọng

Đó là một ngày thứ Ba điển hình. Bạn đang uống cà phê thứ ba, kín đáo nhìn người đi tất và đi dép qua quán cà phê thì đột nhiên—một đoạn hồi tưởng. Khoảnh khắc khó xử đó cách đây 5 năm khi bạn tình cờ nghe được người bạn cùng phòng chế giễu sở thích in hình động vật của bạn cùng phòng. Hoặc có lần bạn bất chợt mua đôi dép xỏ ngón bằng lông và không thể trả lại.

Tất cả chúng tôi đã ở đó. Nhưng đây mới là câu hỏi thực sự: Bạn đang cảm thấy hối hận hay hối hận? Hai cảm xúc này thường bị nhầm lẫn, nhưng chúng giống anh em họ xa hơn là anh em sinh đôi. Và tin hay không thì tùy, cả hai đều phục vụ một mục đích.

Câu chuyện về hai cảm xúc

Hối tiếc và hối hận đều khiến chúng ta cảm thấy mình giống nhân vật phản diện trong câu chuyện của chính mình. Chúng nhắc nhở chúng ta rằng chúng ta đã nhúng tay vào một việc gì đó không ổn. Nhưng mặc dù cả hai đều liên quan đến các quyết định trong quá khứ nhưng về cơ bản chúng khác nhau.

• Sự hối tiếc tập trung vào chính quyết định đó: Đó là cảm giác ước gì mình đã đi một con đường khác, đưa ra một lựa chọn khác hoặc nắm bắt một cơ hội đã vuột mất. Đó là cảm giác đau đớn khi nhận ra hành động của mình đã dẫn đến một kết quả không mong muốn.
• Hối hận là về hậu quả: Nó không chỉ là nhận ra sai lầm mà còn là cảm nhận được sức nặng tinh thần của lỗi lầm đó, đặc biệt nếu người khác bị tổn thương. Sự hối hận liên quan đến cảm giác tội lỗi và mong muốn thực sự làm cho mọi việc trở nên đúng đắn.

Bộ não của bạn xử lý sự hối tiếc và hối hận như thế nào

Các vùng não cụ thể, như vỏ não trước trán hai bên và hạch hạnh nhân, phối hợp với nhau để tạo ra những cảm giác này.

• Sự hối tiếc được liên kết với vỏ não trán ổ mắt – khu vực tương tự được kích hoạt khi chúng ta mong đợi một phần thưởng. Khi chúng ta làm điều gì đó mà sau này chúng ta hối hận, não sẽ giải phóng các chất dẫn truyền thần kinh như dopamine và serotonin, tạo ra cảm giác tội lỗi quen thuộc.
• Sự hối hận liên quan đến hạch hạnh nhân, đóng vai trò quan trọng trong cảm xúc và sự đồng cảm. Hoạt động gia tăng ở vùng amygdala và vỏ não trước trán giúp chúng ta nắm bắt được tác động của hành động của mình đối với người khác.

Tại sao những cảm giác này có thể hữu ích

Mặc dù khó chịu, sự hối tiếc và hối hận có thể mang tính xây dựng. Chúng giống như cách bộ não của bạn nói, “Này, hãy học hỏi từ điều này!”

• Sự hối tiếc khuyến khích chúng ta suy nghĩ lại về những lựa chọn của mình.
• Sự hối hận thúc đẩy chúng ta sửa đổi và phát triển về mặt cảm xúc.

Thậm chí còn có một lợi thế tiến hóa. Vào thời cổ đại, những hành động gây tổn hại cho nhóm có thể dẫn đến việc bị đuổi ra ngoài. Cảm giác hối hận đã giúp mọi người sửa chữa các mối quan hệ và giữ được trạng thái tốt. Trong khi đó, sự hối tiếc đóng vai trò là một cảnh báo quan trọng khi bỏ lỡ một cơ hội có thể đồng nghĩa với việc sống sót.

Nhưng sự cân bằng là chìa khóa. Quá nhiều trong số đó có thể dẫn đến cảm giác tội lỗi không lành mạnh, vì vậy điều quan trọng là phải quản lý những cảm xúc này một cách khôn ngoan.

Làm thế nào để xử lý sự hối tiếc và hối hận

Dưới đây là một số bước thực tế để xử lý những cảm xúc này và tiếp tục tiến về phía trước:

• Thừa nhận cảm xúc của bạn: Hãy để bản thân cảm thấy hối tiếc hoặc hối hận mà không phán xét. Cảm xúc không tốt hay xấu - chúng chỉ là một phần của con người.
• Biến sự hối tiếc thành sự suy ngẫm: Hãy tự hỏi bản thân xem bạn có thể học được gì. Lần sau bạn có thể chọn khác như thế nào?
• Hãy hành động với sự hối hận: Nếu bạn làm tổn thương ai đó, hãy đưa ra lời xin lỗi chân thành. Việc sửa đổi có thể đơn giản như một cuộc trò chuyện trung thực.
• Tha thứ cho bản thân: Mọi người đều mắc sai lầm. Sự tha thứ cho bản thân là điều cần thiết để bước tiếp.
• Sử dụng sai lầm làm bước đệm: Hãy để sự hối tiếc và hối hận thúc đẩy sự phát triển cá nhân của bạn. Hãy học hỏi từ họ để tránh lặp lại những sai lầm tương tự.
• Xây dựng vùng đệm: Rèn luyện tính kiên nhẫn, sự đồng cảm và thấu hiểu để giảm nguy cơ hối hận trong tương lai.

Nhìn về phía trước

Vì vậy, lần tới khi một ký ức đáng xấu hổ hiện lên, hãy nhớ: sự hối tiếc giúp chúng ta học hỏi từ những sai lầm của mình, trong khi sự hối hận hướng dẫn chúng ta làm cho mọi việc trở nên đúng đắn và hành động chu đáo hơn trong tương lai. Dù không thoải mái nhưng những cảm xúc này giúp hình thành chúng ta thành những người tử tế hơn, nhân ái hơn.